Ηέκθεση του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα αφορά ένα «υπαρξιακό» ζήτημα για την πορεία του Europroject: την επιβίωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ευρωζώνης στον παγκόσμιο ανταγωνισμό και δη στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Το ζήτημα δεν είναι θεωρητικό και δεν αφορά το μακρινό μέλλον, της κρισιμότητάς του δε δεν εξαιρούνται ούτε οι ισχυρότερες χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας πλήττει ήδη με ιδιαίτερη σφοδρότητα την ισχυρότερη οικονομία του μπλοκ, τη γερμανική, αλλά και οριζόντια την «αφρόκρεμα» των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ενώ αν δεν απαντηθεί με στιβαρό και αποτελεσματικό τρόπο, θα πλήξει αναπόφευκτα και το «πετράδι του στέμματος» της ευρωπαϊκής ενοποίησης, το ευρώ.

Αξιολογώντας το ζήτημα με αυτόν τον τρόπο, ο Ενρίκο Λέτα κατέθεσε προτάσεις που είναι πράγματι ρηξικέλευθες για τα ευρωπαϊκά ειωθότα. Ο συνδυασμός αυτός (υπαρξιακό ζήτημα και ρηξικέλευθες προτάσεις) είχε το αναμενόμενο αποτέλεσμα: μια σύνοδο με… επικές διαφωνίες και αντιπαραθέσεις, αλλά και πολλή αμηχανία.

Ενα υπαρξιακό ζήτημα

Η έκθεση τεκμηριώνει αρχικά το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και τα ελλείμματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης:

● Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες καταγράφεται δραματική μείωση του μεριδίου της Ε.Ε. στην παγκόσμια οικονομία.

● Το 1993 οι οικονομίες ΗΠΑ και Ευρώπης ήταν συγκρίσιμα μεγέθη, αλλά τρεις δεκαετίες μετά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά 60%, ενώ της Ε.Ε. κατά λιγότερο από 30%.

● Το 2023 γεννήθηκαν στην Ε.Ε. 4,7 εκατ. μωρά λιγότερα από το 2008. Η δημογραφική γήρανση αναδεικνύεται -πέραν όλων των άλλων- σε σοβαρό μειονέκτημα ανταγωνιστικότητας.

● Οι ευρωπαϊκές εταιρείες αντιμετωπίζουν ένα «εκπληκτικό έλλειμμα μεγέθους» σε σχέση με τις αντίστοιχες αμερικανικές και κινεζικές.

● Η ευρωπαϊκή ενοποίηση στηρίχτηκε στις 4 ελευθερίες: διακίνησης ανθρώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Τώρα πρέπει να προστεθεί μία πέμπτη: η ενίσχυση έρευνας και καινοτομίας, με την ενσωμάτωση των σχετικών οδηγιών στον πυρήνα της ενιαίας αγοράς.

● Πρέπει να πάψει η εξαίρεση από τις διαδικασίες ενοποίησης τριών τομέων: των χρηματαγορών, της ενέργειας και των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

Στη βάση αυτών των διαπιστώσεων, η έκθεση προτείνει:

1. Ενοποίηση των κεφαλαιαγορών και δημιουργία Ενωσης Ταμιευτηρίου και Επενδύσεων: Είναι το πιο άμεσο και θεμελιώδες ζήτημα που ζητεί διευθέτηση, διότι απλούστατα η ανταγωνιστικότητα προϋποθέτει επενδύσεις μεγάλου ύψους που δεν μπορεί να σηκώσει ο ιδιωτικός τομέας και δεν μπορούν να καλυφθούν με τις εθνικές πολιτικές επιδοτήσεων. Η έκθεση διαπιστώνει ότι περίπου 300 δισ. ευρωπαϊκών αποταμιεύσεων διαφεύγουν κάθε χρόνο στο εξωτερικό και προτείνει τη συγκεκριμένη λύση, ώστε να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής μετάβασης. Στο σημείο αυτό «κολλάει» η πρόταση για χρηματοδότηση των αναγκών μέσω κοινού δανεισμού.

2. Κρατικές ενισχύσεις: Συμπληρωματικά, η έκθεση προτείνει ένα μικτό σύστημα κρατικών επιδοτήσεων, στο πλαίσιο του οποίου ένα μέρος των επιδοτήσεων κάθε κράτους-μέλους θα χρησιμοποιείται για χρηματοδότηση ευρωπαϊκών πρότζεκτ.

3. Κοινή αγορά για τη βιομηχανία «ασφάλειας και άμυνας»: Η έκθεση διαπιστώνει ότι ύστερα από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία οι Ευρωπαίοι ξόδεψαν σημαντικά ποσά σε αυτόν τον τομέα, αλλά το 80% περίπου αυτών διέφυγαν στις ΗΠΑ για την προμήθεια πολεμικού υλικού, επιδοτώντας ουσιαστικά την αμερικανική πολεμική βιομηχανία. Προτείνει λοιπόν η ασφάλεια να αντιμετωπιστεί συνολικά και «να επηρεάσει τις ενεργειακές πολιτικές και τις χρηματοοικονομικές πολιτικές, τις απειλές στον κυβερνοχώρο, τις επιλογές όσον αφορά τις υποδομές, τη συνδεσιμότητα, το Διάστημα, την τεχνολογία και την υγεία».

4. Ελευθερία διαμονής: Η έκθεση προτείνει να συμπληρωθεί η ελευθερία μετακίνησης με την ελευθερία διαμονής κάθε πολίτη χώρας-μέλους σε οποιοδήποτε μέρος της ευρωπαϊκής επικράτειας επιθυμεί.

www.efsyn.gr